Sarny

Sarny – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie ryckim, w gminie Ułęż. Zespół znajduje się w odległości ok. 2 km od drogi Warszawa – Lublin, przy jej odnodze prowadzącej przez Sarny do Ułęża. Usytuowany poza zabudowaniami, na północ od wsi, otoczony od wschodu i zachodu stawami hodowlanymi, od północy łąkami. Do dworu prowadzi nieutwardzona droga, obsadzona szpalerem topolowym. 

 

 

 

 

W XIX wieku w tej malowniczej okolicy powstał eklektyczny dwór, który wraz z pozostałością parku i stawem tworzy piękną całość. Pałac jest parterowy na planie prostokąta. Wieńczą go wieżyczki. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych. Obecnie w skład zespołu wchodzą: rządcówka ( dom mieszkalny ) oraz obora. Oba budynki murowane pochodzące z ok. 1935 r ukryte są w wysokiej roślinności, podobnie jak dwie murowane piwnice. W pobliżu dworu, na płn-zach znajdują się współczesne budynki gospodarcze. 

 

Pierwsze wzmianki o Sarnach pochodzą z 1564 roku, gdy wieś należała do starostwa Stężyckiego. Brak jest jednak informacji o istnieniu w tym okresie dworu. Możemy natomiast przypuszczać że istniał już w XVII po wydzieleniu z dóbr królewskich. Pierwszymi znanymi właścicielami Sarn byli w 1673 roku Korzeniowscy. W XVIII wieku dobra sarnackie związane były z rodziną Dąbrowskich. W 1819 roku Adam Dąbrowski oraz jego siostry Anna Papiewska i Eleonora Smudianowa sprzedają Sarny Michałowi Dobrzyńskiemu. Prawdopodobnie Dobrzyńskiemu i jego dwóm synom możemy przypisać powstanie dworu w kształcie zbliżonym do obecnego. Zapewne wraz z dworem powstał zachowany w znikomej formie otaczający budynek park. Wydaje się, że późniejsi właściciele tj. Tomasz Krajewski – 1856 r , Julian i Eleonora Czachowscy – 1858 r niewiele nowego wnieśli. Dopiero nabycie majątku na publicznej licytacji w 1868 roku przez Krzeczkowskiego, wprowadziło pewne zmiany. Z nim możemy wiązać rozwój hodowli ryb w Sarnach, rozbudowanie dworu oraz części folwarcznej usytuowanej w znacznej mierze na wschód od dworu. Po śmierci Krzeczkowskiego dobra przekazano na Fundusz Stypendialny jego imienia. W dworze do II wojny światowej mieściła się szkoła podstawowa. W czasie II wojny światowej we dworze kwaterowali niemieccy oficerowie. W 1946 roku majątek przejęty został przez Skarb Państwa i oddany w użytkowanie Nadleśnictwu Puławy( biuro Nadleśnictwa Sarny i mieszkania służbowe dla rodzin).

 

 

Niewątpliwie centrum kompozycji stanowi, usytuowany na lekkim wzniesieniu dwór, w bezpośrednim otoczeniu którego brak jest roślinności. Pierwotnie poprzedzany od północy owalnym podjazdem od południa warzywnikiem, obecnie eksponuje się w naturalnie ukształtowanym otoczeniu. Dopiero w pewnym oddaleniu czyli wzdłuż granic założenia widać ślady świadomej kompozycji zieleni tj. obsadzenia drzewami wśród których zdecydowanie dominują topole. Otulinę zespołu tworzą stawy i łąka.

 

Zachowane budynki z lat 30-tych XX wieku nie tworzą powiązań widokowych, czytelną jest natomiast oś widokowa biegnąca ze wschodu na zachód, w stronę dawnych zabudowań folwarcznych, z których ocalała stodoła. Dwory stanowiły dawniej centra kultury ziemiańskiej i mieszczańskiej.

 

Klasycystyczny obiekt z drzewostanem jest przykładem budownictwa dworskiego na Lubelszczyźnie. Wpisany do rejestru zabytków w 1985 r. Położony wśród stawów kilka kilometrów od Ułęża. Budynek murowany, parterowy wzniesiony na planie prostokąta. Na narożach budynku dwie piętrowe wieżyczki. W jednej z sal dworskich zachował się ozdobny piec kaflowy. Po II wojnie światowej zamieszkiwany przez trzy chłopskie rodziny. Od kilku lat opuszczony, niszczał. W lipcu 1996 r dwór przeszedł w prywatne ręce.

 

tekst pochodzi ze strony: http://www.dwory.cal.pl