Jagusiowe Podróże

Podróże raczej bliskie niż dalekie :)

Jagusiowe Podróże
*ZamkiCiechanowiecWszystkie miejsca

Ciechanowiec

Kliknij na zdjęcie po więcej - Spread the love - polub mnie - wyślij znajomym

Cel podróży: Ruiny zamku Kiszków

Ciechanowiec – miasto w Polsce na Wysoczyźnie Drohiczyńskiej, w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ciechanowiec.

Zajechaliśmy do Ciechanowca w drodze na Białoruś żeby obejrzeć ruiny Zamku Kiszków. Zamek został zniszczony w czasie potopu szwedzkiego i nie został już odbudowany. Do dziś zachowany jest fragment bramy oraz ślady wałów i fos. Niestety prywatny właściciel założył na terenie zamku ogródek i całość ogrodził. Pałacu, w którym dzisiaj mieści się Muzeum Rolnictwa, również nie udało nam się zwiedzić, gdyż był on zamknięty z powodu remontu. Musimy się jeszcze kiedyś wybrać w te okolice.

Współrzędne zamku
N 52.683567579404176
E 22.503341956121112

Ciechanowiec na mapie google

Miasto prywatne posiadało prawo magdeburskie przed 1429 rokiem, położone było w ziemi drohickiej województwa podlaskiego. Część polska Ciechanowca była miastem prywatnym Królestwa Kongresowego, położonym w 1827 roku w powiecie tykocińskim, obwodzie łomżyńskim województwa augustowskiego. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa łomżyńskiego. Ciechanowiec leży w odległości 130 km od Warszawy, na trasie turystycznej do Białowieży, w Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca, na skrzyżowaniu dróg z Ostrowi Mazowieckiej do Bielska Podlaskiego i z Siemiatycz do Zambrowa. Jest jednym z najstarszych miast Podlasia, leży nad Nurcem, prawym dopływem Bugu. Na lewym, wschodnim brzegu rzeki znajduje się starsza część Ciechanowca z dawnym rynkiem, kościołem, cerkwią, dawną synagogą i najważniejszymi urzędami, na prawym zaś znajduje się Muzeum Rolnictwa.

Historia

Istniejący od blisko sześciuset lat Ciechanowiec ma bardzo ciekawą i bogatą historię. Zanim powstał w tym miejscu pierwszy gród obronny, co miało zapewne miejsce w XII wieku, tereny wokół dzisiejszego Ciechanowca były zamieszkiwane przez ludność prasłowiańską. W epoce brązu mieszkała tutaj ludność kultury łużyckiej – pozostało po niej wielkie cmentarzysko, zlokalizowane we wsi Żebry Wielkie, leżącej kilka kilometrów na północny-zachód od Ciechanowca. Ludność ta, zapewne na początku naszej ery, została wyparta stąd przez osadników kultury przeworskiej. Cmentarzysko tej kultury, datowane na 100 r. p.n.e. i wykorzystywane przez około 250 lat, odkryte zostało w sąsiadującej ze wsią Żebry Wielkie, wsi Gródek.

W momencie powstania Państwa Polskiego, Ciechanowiec i okolice stanowiły wschodnie rubieże monarchii piastowskiej. Co prawda nie było tu jeszcze miasta, ale istniała już warowna osada, zaś tereny leżące na zachód od Drohiczyna nad Bugiem, stanowiły na pewno własność pierwszych władców Polski. Inna sprawa, że podobnie jak inne obszary przygraniczne we wczesnym średniowieczu, przechodziły one dość często z rąk do rąk. Były one na przemian własnością polskich i ruskich książąt, zastąpionych w XIV wieku przez książąt litewskich.

W wieku XIII pojawiają się wzmianki o istniejącym w tym miejscu grodzie obronnym należącym do kasztelanii święckiej, obejmującej ziemie leżące pomiędzy rzeką Nurzec a Czerwonym Borem. Gród ten figuruje w wykazie miast i warowni zniszczonych w czasie najazdu tatarskiego w 1241 roku. Fakt ten wskazywać może na znaczenie strategiczne grodu warownego w Ciechanowcu, istniejącego jeszcze przed powstaniem w tym miejscu organizmu miejskiego. Niestety, szczupłość materiału źródłowego z pierwszych wieków istnienia Państwa Polskiego oraz problemy z właściwą interpretacją dostępnych źródeł (pierwotna nazwa Ciechanowca może być błędnie odczytana, istnieje też duże prawdopodobieństwo pomylenia Ciechanowca z Ciechanowem, które ma już wieloletnią „tradycję”), uniemożliwiają szerszą wypowiedź na ten temat.

Tereny wokół dzisiejszego Ciechanowca zasiedlone zostały przez drobną szlachtę mazowiecką, aż do linii rzek: Bugu i Nurca. Na wschód od tej linii dominowało stare osadnictwo ruskie, szczególnie silne w okolicach: Drohiczyna, Brańska i Bielska Podlaskiego – miast położonych w bezpośrednim sąsiedztwie Ciechanowca. Po zawarciu unii polsko-litewskiej w Krewie, w 1385 roku, ruszyła na teren Podlasia tzw. „druga fala” kolonizacji mazowieckiej. Wtedy to obok drobnoszlacheckich i włościańskich wsi pojawiły się liczne osady o charakterze rzemieślniczo-targowym. Naturalną konsekwencją rozwoju osadnictwa na tym terenie było przekształcenie się dawnego grodu obronnego w Ciechanowcu, w ośrodek miejski. Jednym z najważniejszych czynników, który miał wpływ na szybki rozwój Ciechanowca jako ośrodka miejskiego, było jego korzystne położenie oraz rola lokalnego centrum rzemieślniczo-handlowego. Na przełomie XIV-XV wieku przez Ciechanowiec prowadziła jedna z najważniejszych dróg wiodących z Mazowsza na Litwę (Warszawa – Ciechanowiec – Bielsk Podlaski – Grodno – Wilno). W podobnych okolicznościach powstały i rozwinęły się między innymi: Drohiczyn, Bielsk Podlaski, Brańsk, Knyszyn, Mielnik, Rajgród i Tykocin. Nie można jednak zapomnieć o tym, że rola ośrodka handlowo-drogowego organicznie wiązała się z funkcją obronną miasta, narażonego na stałe ataki ze strony rywalizujących ze sobą na terenie Podlasia książąt mazowieckich i ruskich, zastąpionych później przez książąt litewskich. Musiał już wtedy istnieć w Ciechanowcu zamek obronny, chroniący przed niespodziewanym najazdem osadę bogacącą się na handlu i obsłudze podróżnych.


Ciechanowiec miejskie prawa magdeburskie otrzymał w 1429 roku od litewskiego księcia Witolda Kiejstutowicza lub mazowieckiego księcia Janusza I Starszego. W roku 1446 istniała w Ciechanowcu parafia rzymskokatolicka. W najstarszych dokumentach nazwę miasta zapisywano jako Czyechonowecz (w 1500 r.), a także Techonowcy (1535-1536). Najstarsze zachowane dokumenty miejskie pochodzą z XVI wieku.
W XVI wieku miasto należało do rodu Kiszków herbu Dąbrowa. W połowie XVI wieku kasztelan trocki Piotr Kiszka zbudował zamek na prawym brzegu Nurca, na północny wschód od miasta. W latach 1617–1642 Mikołaj Kiszka wzmocnił zamek otaczając go czworobocznymi fortyfikacjami ziemnymi. W 1649 r. wojewoda połocki Janusz Kiszka (1586-1654), sprzedał Stary Ciechanowiec Konstantemu Eustachemu Zalewskiemu. Kolejnym właścicielem był podkomorzy drohicki Jerzy Monwid Irzykowicz (zm. 1659). Około 1656-1657 roku miasto i zamek zostały zniszczone podczas Potopu szwedzkiego. Przypuszczalnie kolejne zniszczenia miastu przyniosła III wojna północna tocząca się na ziemiach polskich w latach 1700-1706.

W 1703 r. Ciechanowiec kupił chorąży drohicki Franciszek Maksymilian Ossoliński z Rudki (1676-1756). Po nim miasto odziedziczył jego syn Tomasz Konstanty Ossoliński (1716-1782). W latach 1736–1739 powstał murowany kościół Trójcy Przenajświętszej i barokowy szpital i klasztor sióstr miłosierdzia, wedle projektu warmińskiego architekta Jana Adriana Kluka. Jego syn, ks. Jan Krzysztof Kluk (1739–1796), miejscowy proboszcz, poświęcił się przyrodoznawstwu, stając się jednym z najważniejszych polskich przyrodników doby Oświecenia. Jest on autorem pierwszego kompleksowego podręcznika w języku polskim o rolnictwie, jak również innych pionierskich prac naukowych, a także podręczników szkolnych pisanych na zamówienie Komisji Edukacji Narodowej. Zakres jego badań obejmował zarówno botanikę, jak i zoologię, a także farmaceutykę naturalną. Za zasługi dla polskiej nauki został uhonorowany przez króla Stanisława Augusta medalem „Merentibus”, a Szkoła Główna Litewska w Wilnie nadała mu doktorat honorowy.

W okresie rozbiorów Ciechanowiec początkowo (1795–1807) przypadł Prusom, a po kongresie wiedeńskim – Rosji. Wówczas miasto zostało podzielone na dwie części. Prawobrzeżna część (zwana Nowym Miastem lub „polską stroną”), znalazła się w granicach Królestwa Polskiego, zaś lewobrzeżne Stare Miasto („ruska strona”) – w Rosji. Stare Miasto w latach 1829-1888 było własnością Stefana Ciecierskiego, który w 1850 roku ufundował w mieście pomnik botanika księdza Krzysztofa Kluka. W 1842 roku władze rosyjskie zamknęły szpital i klasztor Sióstr Miłosierdzia. W czasie Powstania styczniowego dawny szpital zajął w 1863 roku batalion rosyjski pod dowództwem majora Korfa, który prowadził pacyfikacje okolic Ciechanowca dopuszczając się licznych okrucieństw. W wyniku powstania prawobrzeżny Nowy Ciechanowiec stracił prawa miejskie w 1870 r. Pod koniec XIX w. rozwinął się w mieście przemysł włókienniczy. Ciechanowiec słynął także z targów konnych. Miasto poniosło znaczne zniszczenia w 1915 roku w czasie I wojny światowej, gdy m.in. spalono zamek. Kolejne zniszczenia nastąpiły w czasie wojny polsko-bolszewickiej, które były powoli naprawiane w okresie międzywojennym. Wówczas to miasto znane było z dużej liczby warsztatów, głównie żydowskich. Liczba Żydów wzrosła w tym czasie do ok. 55% mieszkańców miasta.

W 1938 do lewobrzeżnego Ciechanowca (położonego wówczas w powiecie bielskim) przyłączono prawobrzeżną część miasta (o statusie osady), położoną dotychczas w powiecie wysokomazowieckim (w gminie Klukowo). Podczas II wojny światowej miasto niszczyli – w myśl Paktu Ribbentrop-Mołotow najpierw żołnierze Armii Czerwonej, a od czerwca 1941 – wojska niemieckie. W listopadzie 1941 Niemcy utworzyli w Ciechanowcu getto dla ludności żydowskiej. Składało się ono z dwóch części położonych po obu stronach rzeki Nurzec (w rejonie ulic: Drohickiej, Wspólnej i Kościuszki oraz Łomżyńskiej i Kuczyńskiej). Ogółem przez getto przeszło ok. 4 tys. osób. W czasie jego istnienia Niemcy zamordowali ok. 80 żydowskich mężczyzn w Pobikrach, kilkadziesiąt na uroczysku Ciarki, 20 osób w Kuczynie i tyle samo na podwórzu posterunku żandarmerii w Ciechanowcu. 15 października 1942 większość mieszkańców getta wywieziono do obozu zagłady w Treblince, ok. 700 osób rozstrzelano na miejscu, a 60 udało się zbiec. Getto zostało zlikwidowane 2 listopada 1942.

Po wojnie odbudowa trwała długo – miasto nie odzyskało już dawnego znaczenia oraz liczby ludności. Pozostało także na uboczu głównych szlaków komunikacyjnych.

Legendy Ciechanowca

Jak wiele zamków w Polsce, także Ciechanowiec ma swoją białą damę. Nieszczęsnej hrabina odebrała sobie życie z powodu męża hazardzisty , a jej duch błąka się po lasach dawnego majątku Nowodwory. Nie jest to jednak jedyne podanie o siłach nadprzyrodzonych z tego terenu. W znajdującej się w zbiorach Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka kronice pobliskiej wsi Radziszewo Sieńczuch, odnotowano mrożącą krew w żyłach opowieść o błędnych ognikach i demonicznym baranie czyhającym na podróżnych. Legenda podana w oryginale brzmi:

(….) Wracając do genezy naszej wsi, prawdopodobnie wywodzi swoją nazwę od narad, a raczej „rad wojów”, w średniowieczu, a Sieńczuch – od nazwy rzeczki Sienicy, która bierze swój początek od źródeł zwanych „Kadłubami”. Źródła te wytryskają na środku wsi. Są one ocembrowane kłodami drewna wyżłobionymi w środku. Zastępują one cembrowiny studzienne. Wokół źródeł jest grzęzawica tak potworna i jak moja babka Karolina opowiadała, że gdy utopiła się tutaj niegdyś krowa pana Mateusza, to wypłynęła aż w Łempicach. Na moczarach chodziły wtedy błędne ognie, które unosiły się w górę i rozwiewały się w chmurach. Nikt w późniejszych czasach tego nie widział, ale faktem jest, że kiedy słuchało się tych opowieści ciarki chodziły po skórze.

Jeszcze ładniej niż moja babka Karolina opowiadała babka mojej koleżanki Józi. Babka Józi opowiadała o czarnym baranie z kręconymi rogami i błyszczącymi ślepiami. Baran wskakiwał Borku – w miejscu gdzie dawno, bardzo dawno stała karczma przydrożna w środku ogromnego boru, na furę pijanego chłopa powracającego z jarmarku w Ciechanowcu. Starzy ludzie powiadali, że w tej karczmie chłop zarąbał szlachcica, prawdopodobnie przodka pana Mateusza, za to, że uwiódł jego żonę. Gdy podróżny chłop przeżegnał się i powiedział: „zgiń przepadnij maro – baran znikał pozostawał tylko po nim zapach siarki. (….)

Co warto w Ciechanowcu obejrzeć?

*Pałac w Ciechanowcu – w odrestaurowanym obiekcie znajduje się Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka, wraz z bogatym skansenem, wystawą maszyn rolniczych, ogrodem botanicznym roślin leczniczych, pierwszym w Polsce muzeum pisanki oraz jedynym w Polsce i największym w Europie Muzeum Weterynarii.
*Skansen Mazowiecko-Podlaski – na terenie skansenu znajdują się m.in. reprezentatywne dla regionu zagrody wiejskie, dworek z XIX wieku, spichlerze, młyn, a w lecie organizowane są plenery artystyczne, latem zaś także koncerty.
*Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w stylu barokowym, wzniesionym w latach 1731–1737 z fundacji Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego. Można w nim obejrzeć epitafium nagrobne (1848) z marmurowym popiersiem ks. Krzysztofa Kluka.
*Zespół klasztorno-szpitalny z XVIII w. oraz wykonana w stylu neogotyckim XIX-wieczna statua św. Floriana, patrona straży ogniowej.
*Ruiny starej synagogi i mykwy.
*Cerkiew prawosławna Wniebowstąpienia Pańskiego. Wzniesiona w 1864 na miejscu drewnianej świątyni pounickiej. W czasie II wojny światowej była miejscem egzekucji ludności cywilnej dokonanej przez hitlerowców, co upamiętnia obelisk ustawiony na placu cerkiewnym. Świątynia jest siedzibą miejscowej parafii.
*układ przestrzenny średniowiecznego miasta w kształcie wrzeciona, rozciągniętego równolegle do rzeki Nurzec.
*zespół cmentarzy przy ul. Sienkiewicza:
-cmentarz rzym.-kat, 1 poł. XIX w.
-ogrodzenie z bramą, 1842
-kaplica grobowa rodziny Szczuków, 1859
-cmentarz ewangelicki, nieczynny, 1 poł. XIX w.
-cmentarz prawosławny, poł. XIX w.
-pomnik z terenem d. cmentarza żydowskiego,
-cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej (żołnierzy Wojska Polskiego).
*Zamczysko w Ciechanowcu – ślady wałów na planie czworoboku w rejonie ulicy Parkowej. Zamek rycerski nad Nurcem został zbudowany w 1 połowie XVI wieku przez wojewodę połockiego Piotra Kiszkę, którego ród wywodził się z Ciechanowca. Na zamku ciechanowieckim trzykrotnie gościł (w latach: 1576, 1581 i 1582) król Stefan Batory, podróżujący z Korony na Litwę. Pomiędzy latami 1617–1642 wojewoda Mikołaj Kiszka przebudował zamek. Zamek został zniszczony w latach 1656–1657 w czasie Potopu szwedzkiego i nie został już odbudowany. Na jego miejscu Eleonora z Irzykowiczów Bremmerowa wzniosła drewniany dwór, który był siedzibą jej i jej męża Nikodema Jabłonowskiego. Dwór ten został spalony w czasie Wojny Północnej (1700-21). Rodzina Ossolińskich zbudowała kolejny dwór, którego osią była czworoboczna, przejazdowa wieża bramna z zegarem (być może zachowana z dawnego założenia zamkowego). Obiekt ten nazywany był „Zameczkiem” i od 1908 roku znajdowała się w nim pierwsza w Ciechanowcu średnia szkoła ogólnokształcąca dla chłopców. Obiekt ten został spalony w sierpniu 1915 roku przez uciekające przed Niemcami wojska rosyjskie. Pozostałości murów obronnych rozebrano w latach 1915–1921, a wieżę bramną rozebrano na cegłę w kwietniu 1921

Mapa naszych podróży

Gdy oddalisz mapę zobaczysz co ciekawego zwiedziliśmy w pobliżu.
Kliknij w znacznik a mapy google wskażą ci drogę.

Źródła:

https://www.ciechanowiec.pl

https://www.muzeumrolnictwa.pl/


Kliknij na zdjęcie po więcej - Spread the love - polub mnie - wyślij znajomym

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.