Raciążek

Raciążek – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie aleksandrowskim, w gminie Raciążek. W latach 1317-1870 miasto. Raciążek oddalony jest od Ciechocinka o ok 2-3 km. Do samych ruin zamku trzeba się przespacerować na piechotę. ale droga jest oznakowana dobrze.

Współrzędne obiektu

N 52°51’26,31”
E 18°49’13,28”

Pierwszy drewniano-ziemny gród został tu wzniesiony prawdopodobnie w połowie XIII wieku przez biskupów kujawskich.

Miejsce pod budowę zostało wybrane bardzo dobrze – jest to cypel skarpy wcinającej się w dolinę Wisły wysoko górujący ponad okolicą. Gród przy drugim oblężeniu przez Krzyżaków w 1330 roku został zdobyty.

Nie wiadomo kiedy wzniesiono zamek, prawdopodobnie miało to miejsce niedługo po zniszczeniu grodu przez Krzyżaków, ponieważ biskupom zależało na posiadaniu niedaleko Włocławka swojej rezydencji.  Na pewno zamek wzniósł biskup Maciej z Gołańczy, który zmarł w 1364 roku. Początkowo był to tylko jeden budynek o trzech kondygnacjach i rozmiarach 12×25 metrów.

Do 1383 roku został on powiększony do rozmiarów 17×25 metrów przez biskupa Zbyluta z Gołańczy, następcę Macieja. Wtedy też powstały obwodowe mury wzdłuż krawędzi zbocza. Podczas kolejnych rozbudów przy południowym odcinku murów powstały zabudowania gospodarcze, a w narożniku południowo-zachodnim biskup Jan Karnkowski wzniósł czworoboczną wieżę.

Zamek w okresie poprzedzającym wielką wojnę z zakonem krzyżackim był kilkukrotnie wykorzystywany do rokowań z Wielkimi Mistrzami. Przebywała tu Jadwiga i Władysław Jagiełło toczący rozmowy z Krzyżakami o zwrot ziem bobrzymskiej i dobrzyńskiej.

W latach 1582-1600 Hieronim Rozdrażewski rozbudował zamek oraz przekształcił wnętrza tak, że powstała późnorenesansowa obronna rezydencja. Podczas tej przebudowy wzniesiono przy suchej fosie, w pewnym oddaleniu na zachód od murów zamkowych, czworoboczną wieżę bramną.

Po zniszczeniach z drugiej połowy XVII wieku zamek został opuszczony, a pozostałości budynków gospodarczych rozebrane. W początkach XVIII wieku Felicjan K. Szaniawski wzniósł drewniany budynek poza terenem zamkowym, a w 1720 roku biskup Krzysztof Antoni Szembek wykorzystał zniszczone mury głównego budynku zamkowego do wzniesienia barokowego pałacu, do czego zatrudnił architekta Jana B. Cocchiego.

Po rozbiorze Polski zamek został przeznaczony do rozbiórki przez władze pruskie w 1804 roku. Zabudowania zostały zrujnowane przez rozbiórkę na materiał budowlany.

Pierwsze badania przeprowadzono tu w latach 1978-1985, po których zamek zabezpieczono jako trwałą ruinę.

Pierwsza wzmianka o Raciążku pochodzi z aktu uposażenia Benedyktynów w Mogilnie z 1066 roku. Jako własność biskupów włocławskich Raciążek pierwszy raz występuje w roku 1250 w dokumencie ks. kujawskiego Kazimierza syna Konrada Mazowieckiego, jako miejsce układów polsko – krzyżackich.

W roku 1265 stare grodzisko przebudowano na zamek. W 1317 roku Raciążek uzyskał status miasta na prawie magdeburskim. W 1397r. na zamku przebywała królowa Jadwiga, gdzie prowadziła pertraktacje z wielkim mistrzem Konradem Von Jungingenem o zwrot ziemi dobrzyńskiej.

W kościelnym muzeum do dziś znajduje się ornat, który wyszedł spod ręki królowej. W 1402r. król Władysław Jagiełło na zamku odbierał hołd od Ulryka Von Osten, hrabiego Drezdenka, zaś w 1404 z Radą Królewską prowadził układy z Krzyżakami w efekcie których odzyskał ziemię dobrzyńską.

W 1410 r. po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem Władysław Jagiełło na raciąskim zamku zbierał siły i prowadził rozmowy pokojowe z zakonem Krzyżackim zakończone pokojem toruńskim w 1411r.

W latach 1464 – 1500 nastąpiła gruntowna przebudowa zamku, zastosowano ornamentykę gotycką.

W 1734r. biskup Krzysztof Szembek wzniósł pałac włoski z ogrodem. Był to pałac piętrowy z łamanym mansardowym dachem.

Z upadkiem Polski pałac popadł w ruinę. W 1827r. pruski administrator Sydow doprowadził do zniszczenia pałacu w efekcie czego rozebrano go do fundamentów a cegłę wywieziono do Torunia przeznaczając na budowę obory i stajni, dworu i browaru w Ostrowach i folwarku w Straszewie.

W 1830r. w lecie przez Wisłę (prastarym korytem) obok Raciążka przeprawiała się armia carska gen Paskiewicza przez Brześć i Łowicz na Warszawę by stłumić powstanie listopadowe. W 1867r. Raciążek utracił prawa miejskie.

Obok ruin zamku, do najciekawszych zabytków Raciążka należy kościół parafialny w stylu późnego gotyku z XVI wieku. Fundatorem kościoła był Biskup Kujawsko – Pomorski H. Rozrażewski, który wystawił go w 1597r.

W czasie okupacji kościół ograbiono z najcenniejszych rzeczy, między innymi skradziono ołtarzyk z XIV wieku.

Raciążek na mapie google