Milejów

Milejów – wieś w Polsce położona w Obniżeniu Dorohuckim, w województwie lubelskim, w powiecie łęczyńskim, w gminie Milejów. Miejscowość leży przy drodze nr 829. 

W Milejowie znajduje się dwór drewniany, wybudowany w 1903 r. przez Antoniego Roztworowskiego według projektu architekta Jana Heuricha, otoczony parkiem z XIX w.

Niżej nad Wieprzem znajduje się budynek byłej gorzelni. W okresie PRL-u zespół dworski przeszedł we władanie Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Milejowie. Wokół budynku, zwanego popularnie „Dorotką” (od imienia córki dziedzica, która jak głosi legenda zginęła w tym miejscu), widoczne są pozostałości parku z XIX wieku z lipą drobnolistną uznaną za pomnik przyrody. 

 

Okolice Milejowa zasiedlone były w okresie prehistorycznym, o czym świadczą wykopaliska archeologiczne w Jaszczowie oraz znajdowane do dzisiaj narzędzia i broń z kamienia np.: ostrza siekierek, noży, groty oszczepów, itp. Pierwsze wzmianki pisane o Milejowie pochodzą z XV w. Spotykamy je u Jana Długosza. Według nich Milejów był jedną ze wsi należących do rycerza Jana Kuropatwy herbu Szreniawa. Później dobra milejowskie, w skład których, oprócz folwarku Milejów, wchodziły folwarki i wsie: Antoniów, Klarów, Maryniów, stały się własnością rodziny Pszonków, Sapiehów, Suffczyńskich, kasztelanostwa lubelskich, a od ok. 1800r. – Rostworowskich. Wędrujący po Polsce pod koniec XVII w. niejaki Verdum zastał w Milejowie „(…) piękny szlachecki dwór z wielkim ogrodem, przy którym płynie rzeka Wieprz, opatrzona pięknym mostem”. Z czasów Rzeczpospolitej szlacheckiej odnotować należy, iż Łańcuchów przez około sto lat posiadał prawa miejskie. Był też wraz z Jaszczowem ośrodkiem ruchu ariańskiego.

W 1827r. Milejów miał 42 domy i 282 mieszkańców. W połowie XIX w. dobra milejowskie powiększyły się, ponieważ Antoni Ignacy Rostworowski nabył od Henryka Potockiego dobra jaszczowskie, stanowiące wcześniej własność gen. Ludwika Kickiego, uczestnika Powstania Listopadowego, poległego w bitwie pod Ostrołęką (1831). W ten sposób w skład majątku Rostworowskich włączone zostały folwarki i wsie: Jaszczów, Starościce, Natalin, Białka, Wólka Białecka, Zgniła Struga. Ogólna powierzchnia dóbr wynosiła ok. 7000 mórg. Milejów początkowo należał do parafii Łańcuchów, ale w 1858r. po usilnych staraniach Antoniego Rostworowskiego i Heleny z Suflczyńskich Chrapowickiej, erygowano parafię Milejów. Z ich fundacji wybudowany też został w 1859r. kościół murowany, którego budowniczym był Konstanty Hendiger z Krasnegostawu. W 1863r., gdy wybuchło Powstanie Styczniowe, walki objęły także nasze strony. Jeden z uczestników powstania Romuald Kostkowski pochowany został na cmentarzu w Milejowie.

 

 

Początki rozwoju gospodarczego sięgają przełomu XVIII i XIX w. W 1885r. Słownik Geograficzny Królestwa polskiego podaje, że w Milejowie leżącym w gminie Brzeziny i powiecie chełmskim; jest piec wapienny, cegielnia, smolarnia, są pokłady kamienia wapiennego i torfu oraz istniały znaczne plantacje tytoniu. Dalsze przyspieszenie rozwoju gospodarczego gminy wiązało się z budową pod koniec XIX w. stacji kolejowej w Jaszczowie na szlaku Kolei Nadwiślańskiej. Największym jednak osiągnięciem było powstanie w Milejowie w 1907 r. pierwszego dużego zakładu przemysłowego, jakim była cukrownia. W skład zarządu, który nadzorował cukrownię weszli ziemianie : Józef Drecki z Krzesimowa, Leon Przanowski z Krasnego, August Popławski z Łysołaj i Antoni Roztworowski z Milejowa. Dyrektorem został Stefan Jabłoński z Warszawy. Budowę rozpoczęto w 1907 r. a ukończono jesienią 1908 r., jeszcze przed kampanią cukrowniczą. Równocześnie rozpoczęto prace przy budowie bocznicy do Jaszczowa, kolejek dojazdowych do Krzesimowa, przez Antonimów, do Zgniłej Strugi przez Jaszczów i Białkę i później do Ciechanek Łańcuchowskich. Rozpoczęto też budowę dwóch domów mieszkalnych dla rzemieślników i budynku dla dyrektora. Cukrownia zatrudniała średnio 160 stałych pracowników. Głównymi plantatorami buraków byli okoliczni ziemianie, ale też włościanie. Niestety wielki kryzys gospodarczy, którego skutkiem był upadek cukrowni w Milejowie w 1935 r. zahamował rozwój Gminy. 

W 1929 r. oddano do użytku w Milejowie nowy budynek szkoły podstawowej, siedmioklasowej, spełniającej rolę szkoły zbiorczej. W okresie okupacji dużym osiągnięciem było tajne nauczanie. Prowadzone było na szczeblu szkoły średniej w ośrodku Milejów- Jaszczów. Organizatorem nauki była Natalia Nakraszowa. Lekcje w szkole rozpoczęły się 1 października 1942 r. i trwały do końca okupacji. Zajęcia odbywały się w szkole w Jaszczowie i w domach prywatnych. Na egzaminy przyjeżdżali nauczyciele z Lublina, będący członkami Tajnej Organizacji Nauczycielskiej.

Opuszczony przez Niemców zakład przetwórczy w Milejowie został w 1944 r. przekształcony w państwowy Zakład Przetwórstwa Owocowo – Warzywnego. Szczególnie szybko zaczął się rozwijać po 1955 r., gdy jego dyrektorem został Tadeusz Sobiński. W latach późniejszych duży wkład w rozwoju zakładu wnieśli dyrektorzy: Tadeusz Kita oraz Władysław Mazur. Rozwój zakładu przyczynił się do rozwoju Milejowa, jak też całego regionu. W Milejowie powstał Dom Kultury, Ośrodek Zdrowia, stadion sportowy, Liceum Ogólnokształcące, wybudowano bloki mieszkalne. Monopolistą w handlu była Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”, która wybudowała w Milejowie duży pawilon handlowy, piekarnię i restaurację.

W 1944 r. z tajnych kompletów powstało w Milejowie Liceum Ogólnokształcące. Przez rok było to najpierw Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Ogólnokształcące, później własność Gminy, a od 1950 r. Państwowa Szkoła Ogólnokształcąca stopnia licealnego. W latach 1968-70 wybudowano nowy budynek liceum, a w 1971 r. nadano szkole imię Simona Bolivar. W 1968 r. powstała Milejowska Spółdzielnia Lokatorsko – Własnościowa.

Do jednych z ważniejszych zabytków kultury jest kościół parafialny w Milejowie pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny- murowany wybudowany w latach 1855-1859 z fundacji Heleny z Sufczyńskich Chrapowickiej oraz Stanisława i Antoniego Roztworowskich. Budowniczym kościoła był Konstanty Hendiger, który zaprojektował go w stylu eklektycznym. W latach 1990-1996 kościół został rozbudowany, ale z zachowaniem dawnego stylu. Przy kościele znajduje się dzwonnica z trzema dzwonami. Całość ogrodzona jest murem z bramą żelazną.

Do zabytków kultury można również zaliczyć budynek dawnej cukrowni. Cukrowania- murowana powstała w 1907 r., była własnością spółki akcyjnej. W skład zarządu spółki wchodzili okoliczni ziemianie, między innymi Antoni Roztworowski. Wraz z cukrownią wybudowano dwa domy pracownicze, tzw. „ósmak” i „szesnastak”. W czasie drugiej wojny światowej Niemcy w budynkach po cukrowni uruchomili produkcję marmolady i płatków ziemniaczanych dla potrzeb frontu. Po wojnie powstał w tym miejscu zakład przetwórstwa owocowo-warzywnego. Obecnie po prywatyzacji zakład jest własnością spółki „Fructo-Maj”.

Cmentarz w Milejowie założony był w drugiej połowie XIX w. równocześnie z kościołem parafialnym. Znajduje się na nim grób nieznanego żołnierza z 1939 r., jak też grób powstańca styczniowego- Romualda Kostkowskiego. W latach 90-tych, pod koniec XX w. wzniesiono kaplicę cmentarną i wytyczono pole pod nowe części cmentarza.

Do dworu jechaliśmy kierując się wskazówkami jednej z mieszkanek Milejowa i oczywiście skręciliśmy za wcześnie. Wyjeżdżając już z miejscowości dojechaliśmy do skraju lasu i przypadkiem natrafiliśmy na Krzyż Niepodległościowy, który usypany został przez mieszkańców Milejowa i Jaszczowa w latach 1918-1919.

Czasami przez przypadek można trafić w całkiem ciekawe miejsce 😀