Jakubowice Murowane
Jakubowice Murowane to wieś położona w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim, w gminie Wólka. Jej część znajduje się w granicach administracyjnych miasta Lublina. Aby dojechać do Jakubowic należy jechać z Lublina w kierunku Włodawy. Po wyjechaniu z miasta trzeba skierować się na Pliszczyn.
Jakubowice Murowane na mapie Google
Współrzędne GPS:
N 51°16’28,16”
E 22°37’47,87”
Obecnie od 2003 na zamku [a właściwie dworze obronnym] trwa remont, którego końca nie widać. A szkoda, bo same ruiny zapowiadają się ciekawie 🙂 Niestety, całość otoczona jest siatką, więc na teren zamku wstęp zamknięty.
Oczywiście zajechaliśmy od innej strony i do zamku podeszliśmy od tyłu. Poprzez chaszcze 🙂

W drugiej połowie XV wieku istniał w Jakubowicach folwark, który w 1554 roku był własnością Samborzeckich herbu Rawicz. Następnymi właścicielami byli Tęczyńscy, którzy w drugiej połowie XVI wieku w miejscu folwarku wznieśli renesansowy dwór. Zbudowany został z kamienia na planie prostokąta, posiadał trzy kondygnacje.
W drugiej połowie XV wieku istniał w Jakubowicach folwark, który w 1554 roku był własnością Samborzeckich herbu Rawicz. Następnymi właścicielami byli Tęczyńscy, którzy w drugiej połowie XVI wieku w miejscu folwarku wznieśli renesansowy dwór. Zbudowany został z kamienia na planie prostokąta, posiadał trzy kondygnacje.
Od 1617 roku dwór należał do Zasławskich. W 1663 roku właścicielami byli Teofila i Władysław Zasławscy, którzy rozbudowali siedzibę dobudowując pawilony i mury. W końcu XVII wieku zamek należał do Sobieskich, a w latach 1705-1779 do Sanguszków, później do Szeptyckich. Od 1850 roku zamek był w rękach Aurelego Grodzickiego. W XIX wieku dokonano przebudowy na pseudoromantyczny pałac, wzniesiono wtedy wieżę. Jeszcze w XX wieku podjęto prace przy kolejnej przebudowie.
Pierwsze wzmianki o wsi i folwarku w Jakubowicach Murowanych występują w dokumentach XV wieku. Jan Długosz w wykazie majętności diecezji krakowskiej archidiakonatu lubelskiego z lat 1480-1490, przy określeniu płatności dla kościoła św. Mikołaja w Lublinie, podaje:
„Jakubowycze-villa… item est ibi praedium militare”.
Zamek w Jakubowicach Murowanych nie posiada do tej pory monograficznego opracowania, nie powstała o nim także żadna praca magisterska.
Z XIX wieku pochodzą dwie ryciny uzyskujące zamek sprzed przebudowy na przełomie XIX i XX wieku. Pierwsza znajduje się w „Albumie Widoków Królestwa Polskiego” Kazimierza Stroczyńskiego z 1853, druga zaś w numerze 304 „Tygodnika Ilustrowanego” z 1873 roku.
Z XIX wieku pochodzą także trzy artykuły typu encyklopedycznego na temat zamku. Pierwszy z nich autorstwa Franciszka Maksymiliana Sobieszczańskiego, umieszczony jest w „Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda” z 1863 roku. Sobieszczański odnosi budowę „murowanego dworca” do czasów Jakuba Sobieskiego, syna Jana III, który był dziedzicem Jakubowic. Opisuje on zamek jako dwukondygnacyjną budowlę z dwiema oficynami po bokach i nieistniejącą dziś kaplicą, do której miało prowadzić osobne wejście z dziedzińca zamkowego. Pisze o murze obwodowym ze strzelnicami wskazującymi na obronność budowli. Wspomina również o wyrzeźbionej tarczy herbowej z herbem Tęczyńskich i wysuwa na jej podstawie przypuszczenie, że zamek mógł być zbudowany wcześniej.
Drugi artykuł pochodzi ze wspomnianego już „Tygodnika Ilustrowanego” z 1873. Jego autorem jest Marynicz. Datuje on budowę zamku na wiek XIV, wymienia dawnych właścicieli: Ostrogskich, Zasławskich, Tęczyńskich, zaś Jakuba Sobieskiego uważa za autora przebudowy zamku, bądź wzniesienia nowej budowli w miejscu średniowiecznej. Opisuje wygląd kaplicy ( według niego wzniesionej w XIV lub XV wieku) z umieszczonym nad jej drzwiami kartuszem.
Trzecia nota encyklopedyczna pochodzi ze „Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i Litwy” z 1882 roku. Zamieszczone są tu te same informacje, co w „ Tygodniku Ilustrowanym”. Jedyną różnicą jest datowanie kaplicy na początek XV wieku.
Kolejne lata nie przynoszą nowych informacji. W 1907 roku ksiądz Ambroży Jan Wadowski wspomina o kaplicy przy okazji opisywania kościoła św. Mikołaja w „Kościołach lubelskich”.
W 1958 inżynier architekt Kazimierz Nawoik przeprowadza w Jakubowicach Murowanych terenowe badania architektoniczne.
Ostatnie spojrzenie na ruiny i jedziemy dalej.

Alicja Lutostańska, w „Przyczynku do dziejów rezydencji w Jakubowicach Murowanych” z 1968, datuje pierwszą budowlę w Jakubowicach na okres sprzed 1554 roku, a za jej pierwszych właścicieli uważa Samborzeckich. Ponadto uważa, że na jej miejscu postawiono obecną budowlę na przełomie XVI i XVII w. Pierwszy obiekt opisuje jako dwór lub wieżę mieszkalną. Pisze też o kościele filialnym przy zamku. Wymienia także kolejnych po Sobieskich właścicieli zamku: Lubomirskich, Czartoryskich, Sanguszków i Szpetyckich. Ponadto podaje dokładny opis zamku z wnętrzami oraz informacje o tym, że baszta i wykusz pochodzą z końca XIX w.
Przełomem badań nad zamkiem jest praca Ireny Rolskiej- Boruch „Domy pańskie na Lubelszczyźnie od późnego gotyku do wczesnego baroku” z 2003 r. Autorka uważa, że do dworu wieżowego Samborzeckich dostawiono pod koniec XVI wieku, drugi tej samej wielkości budynek na planie kwadratu i połączono je reprezentacyjną sienią
Wiele pięknych zabytków wygląda tak jak ten na zdjęciu – może będzie lepiej.Serce się kraje jak się widzi takie ruiny, do których często dokładają swoje 3 grosze okoliczni mieszkańcy. Często zabiera się dach, potem cegłę, bo się przyda. Potem już tylko deszcz, śnieg i wiatr robi swoje. Szkoda. Stare budowle to przecież nasza historia, a bez przeszłości nie ma przyszłości. Teresa Murawska.