Janów Podlaski
Ciężko było znaleźć zamek w Janowie Podlaskim. Kilkakrotnie musieliśmy się pytać tubylców o drogę. Wreszcie zajechaliśmy pod „bramę”.
Janów na mapie google
Współrzędne GPS:
N 52°11’53,06”
E 23°12’02,35″
N 52°11’53,06”
E 23°12’02,35″
Na osi drogi dojazdowej, przed częścią folwarczną (przy drodze na Konstantynów) brama wjazdowa. Murowana z cegły, otynkowana, boniowana. Złożona z dwóch par czworobocznych słupów połączonych murkami parawanowymi, zwieńczonych gzymsami i murowanymi daszkami;.
Zamek wniesiono na sztucznie usypanej platformie z czterema bastionami, otoczonej szeroką fosą zasilaną z odnogi rzeczki Krzywuli; był drewniany, częściowo murowany, w formie czworoboku z ośmiobocznymi basztami na narożach i szyją dochodzącą do mostu nad fosą, poza którą znajdowały się zabudowania folwarczne oraz ogrody warzywne i owocowe. 1740 w związku z postępującą dewastacją rozebrano część drewnianych zabudowań. 1770-80 za bpa Feliksa Pawła Turskiego odbudowa poprzez wzniesienie nowych, zachowanych do dziś murowanych skrzydeł bocznych – ale… bez stawiania głównego korpusu (a więc „skrzydła” miały w istocie postać dwóch wolnostojących pawilonów); powstaje także oranżeria, budynek ogrodniczy i park (wg niektórych źródeł). Za bpa Adama Naruszewicza (1790-96) remont i budowa pawilonu ogrodowego, tzw. groty. 1817-1918 siedziba zarządu stadniny, wówczas stopniowa dewastacja zabudowań i parku. 1919 przekazany władzom diecezji, które oddały go Zgromadzeniu Córek Najświętszego Serca Marii; wówczas remont budynków i uporządkowanie ogrodu, wzniesienie zabudowań gospodarczych (stajnia, obora, chlewnia i kuźnia). 1939 teren zamku zdewastowany, budynek użytkowany jako niemiecki lazaret. 1950 ponownie przekazany stadninie. Skrzydło zach. wykorzystywane częściowo nadal jako mieszkanie sióstr oraz częściowo strażnica WOP, wsch. jako magazyn i budynek mieszkalny. 1975 rozpoczęto remont, następnie zaniechany. Skrzydło wsch. w ruinie, zach. do 2004 użytkowane jako budynek mieszkalny, 2005 zwrócone Kościołowi.
Zachowane do dziś pozostałości zespołu pałacowego usytuowane są w pn.-zach. części Janowa. Centrum zespołu stanowi niewielkie, otoczone dobrze zachowaną fosą wzniesienie (nad fosą od pn., na osi, murowany most na arkadach). Wewnątrz ograniczonego fosą obszaru dwa analogiczne skrzydła z lat 1770-80, ustawione równolegle do siebie po dwóch stronach dziedzińca (na osi pn.-pd.). Murowane z cegły, otynkowane. Na planie wydłużonego prostokąta. Piętnastoosiowe, o siedmioosiowych, parterowych częściach środkowych i dwukondygnacyjnych, czteroosiowych częściach skrajnych, podpiwniczone. Wnętrza dwutraktowe, przekształcone, zdewastowane. Elewacje na narożach opilastrowane, dzielone lizenami, pomiędzy którymi odcinkowo zamknięte płytkie wnęki. Okna zamknięte łukiem odcinkowym. Dachy na części parterowej dwuspadowe, na piętrowych czterospadowe, kryte blachą. Pośrodku dziedzińca figura Immaculaty, 1927.
Wokół wzniesienia (a głównie na pd. od niego), poza fosą, rozległy park na miejscu ogrodu włoskiego, ogrodów użytkowych i zwierzyńca z II poł. XVII w. Zaniedbany, o zatartym planie, częściowo wycięty w czasie II wojny światowej i w okresie powojennym. Nieliczne okazy starodrzewia, wśród nich pomnikowe lipy drobnolistne i monumentalna aleja lipowo-grabowa odchodząca prostopadle na osi skrzydła wsch., rozdzielająca niegdyś kwatery ogrodu włoskiego. Na zamknięciu tej alei (a więc po wschodniej stronie wzniesienia) pawilon ogrodowy, tzw. grota Naruszewicza, charakterystyczny dla XVIII-wiecznych ogrodów obiekt małej architektury, będący zapewne „świątynią dumania” biskupa-poety. Wzniesiona ok. 1790 lub 1796 (wg innych źródeł – 1790-92), odnowiona 1926-27; z kamienia polnego, kolista, nakryta betonową kopułą, z dwoma pasami muru krzyżującymi się na zewnątrz. W ścianach trzy okrągłe okienka i otwór wejściowy zamknięty łukiem odcinkowym, nad którym żeliwne inicjały AN, krzyż i pastorał oraz daty 1796 i 1926. Otoczona nowym żelaznym ogrodzeniem na rzucie regularnego wieloboku, na podmurówce.
Na pożegnanie widok na fosę 🙂
|
|||||
Właściciel się zmienił ponieważ lipna fundacja sprzedała zamek.
Nowy właściciel Pan Władysław Grochowski.
Życzymy sukcesu w odbudowie!
Swoją droga znajome nazwisko czyż nie?
Ciekawe czy to rodzina naszego byłego Pana organisty?
"…musieliśmy się pytać tubylców o drogę…"
synonimy: dzikus, tubylec, człowiek niecywilizowany wg. słownika
– relacja z pobytu na janowskim zamku może i ciekawa ale proszę zważać na słowa – tubylec to chyba nie jest eleganckie określenie mieszkańców Janowa Podlaskiego pani Jagusiu
Mieszkałam w tym zamku 8 lat… Miło powspominać…
Jeśli kogoś uraziłam, bardzo przepraszam. Ale użyłam tego słowa w zupełnie innym znaczeniu.
wg słownika:
» rzeczownik tubylec
synonimy: dzikus, tubylec, człowiek niecywilizowany
antonimy: osoba cywilizowana
» rzeczownik tubylec
synonimy: autochton, krajowiec, rdzenny mieszkaniec, tubylec, tuziemiec, mieszkaniec
antonimy: obcokrajowiec, turysta
Oczywiście chodziło mi o mieszkańców Janowa, autochtonów, nadmienię, że bardzo sympatycznych i uczynnych ludzi.
Dodam jeszcze, że w internecie tylko w jednym "mega słowniku" znalazłam takie określenie [dzikus] na słowo tubylec. Wszędzie jest tylko podstawowe znaczenie: rdzenny mieszkaniec, autochton.